અફઘાનિસ્તાનમાં ભૂકંપનો તાંડવ: સેંકડો જીવનો ગુમાવ્યા.

અફઘાનિસ્તાન, જે વિશ્વના સૌથી વધુ ભૂકંપ પ્રવણ વિસ્તારોમાંનું એક છે, ત્યાં ફરી એક વાર પ્રાકૃતિક આફતે કહેર વર્તાવ્યો છે. 31 ઓગસ્ટ, 2025ના રોજ સ્થાનિક સમય અનુસાર મોડી રાત્રે પૂર્વ અફઘાનિસ્તાનમાં 6.0 તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો, જેનું કેન્દ્ર નાંગરહાર પ્રાંતના જલાલાબાદથી લગભગ 27 કિલોમીટર પૂર્વ-ઉત્તર-પૂર્વમાં હતું. આ ભૂકંપની ઊંડાઈ માત્ર 8-10 કિલોમીટર હતી, જેના કારણે તેની અસર વધુ તીવ્ર બની અને હિન્દુ કુશના પર્વતીય વિસ્તારમાં વ્યાપક વિનાશ થયો.

આ ભૂકંપ પાકિસ્તાનની સરહદ નજીક આવ્યો હતો અને તેના આફ્ટરશોક્સ પણ નોંધાયા, જેમાં એક 4.5-5.2 તીવ્રતાનો આઘાત 20 મિનિટ પછી આવ્યો. આ ભૂકંપ કાબુલથી 140 કિલોમીટર દૂર અનુભવાયો અને પાકિસ્તાનના કેટલાક વિસ્તારોમાં પણ તેની અસર પડી. જો કે, વપરાશકર્તાએ "પશ્ચિમ અફઘાનિસ્તાન"નો ઉલ્લેખ કર્યો છે, પરંતુ તાજેતરના અહેવાલો અનુસાર આ ઘટના પૂર્વીય વિસ્તારમાં બની છે. પશ્ચિમ અફઘાનિસ્તાનમાં 2023માં હેરાત પ્રાંતમાં મોટા ભૂકંપ આવ્યા હતા, જેમાં 2,000થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હતા, પરંતુ 2025માં આ તાજી ઘટના પૂર્વમાં છે.


માનવીય નુકસાન અને વિનાશની વિગતો
આ ભૂકંપથી અત્યાર સુધીમાં 800-812 લોકોના મોતની પુષ્ટિ થઈ છે, જ્યારે 2,500-2,800થી વધુ લોકો ઘાયલ થયા છે. કુનાર પ્રાંતમાં સૌથી વધુ અસર પડી છે, જ્યાં 600થી વધુ મોત નોંધાયા છે. નુર્ગલ જિલ્લાના મઝાર-એ-દરા અને વાદિર જેવા ગામોમાં સેંકડો લોકો માર્યા ગયા અને હજારો ઘરો ધરાશાયી થયા. નાંગરહારમાં 9-12 મોત અને 255થી વધુ ઘાયલોની જાણ કરવામાં આવી છે. યુએન અને તાલિબાન સરકારના અંદાજ અનુસાર મોતની સંખ્યા વધુ વધી શકે છે, કારણ કે ઘણા લોકો હજુ કાટમાળમાં ફસાયેલા છે.
ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં માટી, ઈંટ અને પથ્થરથી બનેલા ઘરો સરળતાથી તૂટી પડ્યા. ત્રણ ગામો સંપૂર્ણપણે નાશ પામ્યા અને ભારે વરસાદને કારણે ભૂસ્ખલનથી રસ્તાઓ અને પુલો અવરોધિત થયા. નાંગરહારમાં તાજેતરના પૂરથી પરિસ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ, જેમાં 5 લોકો માર્યા ગયા. પાકિસ્તાનમાં કોઈ મોટું નુકસાન નથી, પરંતુ તેની અસર ઈસ્લામાબાદ અને લાહોર સુધી અનુભવાઈ.
અસદાબાદ અને જલાલાબાદની હોસ્પિટલોમાં દર્દીઓની સંખ્યા વધી ગઈ છે અને નવા કેસો સતત આવી રહ્યા છે. યુએનના અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે પર્વતીય વિસ્તારોમાં મૂલ્યાંકન કરવું મુશ્કેલ છે.
રાહત અને બચાવ કાર્યો

બચાવ કાર્યો ચાલુ છે, પરંતુ પર્વતીય વિસ્તારો, અવરોધિત રસ્તાઓ અને તાલિબાન સરકારના મર્યાદિત સંસાધનોને કારણે અડચણો આવી રહી છે. તાલિબાન સરકારે હેલિકોપ્ટરો દ્વારા 420થી વધુ ઘાયલોને એરલિફ્ટ કર્યા અને 100 મિલિયન અફઘાની (લગભગ 1.15 મિલિયન યુએસ ડોલર)ની મદદ જાહેર કરી. રુરલ રિહેબિલિટેશન મંત્રીની આગેવાનીમાં વિશેષ સમિતિ બનાવવામાં આવી અને સંરક્ષણ મંત્રાલયે 30 ડોક્ટર અને 800 કિલો દવાઓ મોકલી.
આંતરરાષ્ટ્રીય મદદ પણ આવી રહી છે. યુએન મહાસચિવ એન્ટોનિયો ગુટેરેસે સહાનુભૂતિ વ્યક્ત કરી અને ટીમો મોકલી. ઈરાને તબીબી મદદની ઓફર કરી, ભારતે 1,000 તંબુ અને 15 ટન ખોરાક મોકલ્યા, ચીને સમર્થન જાહેર કર્યું, અને યુરોપિયન યુનિયન, જાપાન તથા યુકે પાસેથી ભંડોળ મળ્યું. અમેરિકાએ સહાનુભૂતિ વ્યક્ત કરી પરંતુ મદદની પુષ્ટિ નથી. રેડ ક્રોસ અને યુનિસેફ ત્યાં છે, જે તાલિબાનની મહિલાઓ પરની પ્રતિબંધોને કારણે મહિલાઓ અને બાળકોના જોખમની ચેતવણી આપે છે.

પરંતુ અફઘાનિસ્તાનમાં મદદની અછત છે. 2022માં 3.8 અબજ ડોલરની મદદ 2025માં 767 મિલિયન પર ઘટી ગઈ, જેના કારણે ક્લિનિકો બંધ થયા અને હેલિકોપ્ટરો ગ્રાઉન્ડેડ થયા. 42 મિલિયન વસ્તીમાંથી અડધા કરતા વધુને મદદની જરૂર છે, જે પાકિસ્તાન અને ઈરાનથી 2 મિલિયન અફઘાનોના નિષ્કાસન, આર્થિક અલગતા અને તાલિબાનની નીતિઓથી વધુ ખરાબ થઈ છે.
અફઘાનિસ્તાનના ભૂકંપનું વૈજ્ઞાનિક અને ઐતિહાસિક પરિપ્રેક્ષ્ય


અફઘાનિસ્તાનમાં ભારતીય અને યુરેશિયન ટેક્ટોનિક પ્લેટોના અથડામણથી ભૂકંપ આવે છે, જે વર્ષે 39 મિલિમીટરની ઝડપે થાય છે. ચમન અને કુનાર ફોલ્ટ્સ આ વિસ્તારને વધુ જોખમી બનાવે છે. 2015 પછી 20થી વધુ મોટા ભૂકંપ આવ્યા છે. તાલિબાનના શાસન પછી આ ત્રીજી મોટી ઘટના છે, જેમાં 2022માં પક્તિકામાં 1,000થી વધુ અને 2023માં હેરાતમાં 1,300-4,000 મોત થયા હતા.


યુએન આને "ભૂલાયેલી આફત" કહે છે, જ્યાં મહિલાઓ અને બાળકો (પાછલા ભૂકંપોમાં 90% પીડિતો) સૌથી વધુ જોખમમાં છે. ભૂસ્તરશાસ્ત્રી ઝાકેરિયા શ્નિઝાઈ કહે છે કે ઓછી ઊંડાઈવાળા ભૂકંપો વસ્તીવાળા વિસ્તારોમાં વધુ નુકસાન કરે છે.

આ ઘટના અફઘાનિસ્તાનની અસ્થિરતાને ઉજાગર કરે છે અને વિશ્વને મદદ માટે અપીલ કરે છે.