સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડાયરેક્ટ ટેક્સ (CBDT) દ્વારા નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે આવકવેરા રિટર્ન (ITR) ફાઇલ કરવાની અંતિમ તારીખ 15 સપ્ટેમ્બર, 2025 સુધી વધારી દેવામાં આવી છે. હવે આ તારીખમાં માત્ર 3 દિવસ જ બાકી છે. જો તમે આ સમયમર્યાદામાં ITR ફાઇલ કરી શકતા નથી, તો તમારે તેના પરિણામો અને ઉપલબ્ધ વિકલ્પો વિશે જાણવું જરૂરી છે. આ લેખમાં અમે વિગતવાર સમજાવીશું કે મોડું ITR ફાઇલ કરવાથી શું થઈ શકે છે, જેમાં દંડ, વ્યાજ અને કાનૂની મુશ્કેલીઓનો સમાવેશ થાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, ગયા વર્ષે 2024માં દિલ્હીમાં એક મહિલાને ITR ન ફાઇલ કરવા બદલ જેલની સજા મળી હતી, જે આવા કેસોની ગંભીરતા દર્શાવે છે.
મોડું ITR ફાઇલ કરવાના મુખ્ય પરિણામો

આવકવેરા વિભાગના વર્તમાન નિયમો અનુસાર, જો તમે અંતિમ તારીખ ચૂકી જાઓ છો, તો તમારે લેટ ફી ચૂકવીને પણ ITR ફાઇલ કરવું પડી શકે છે. પરંતુ આની પાછળ અનેક પરિણામો છે જે તમારી આર્થિક અને કાનૂની સ્થિતિને અસર કરી શકે છે. Tax2Winના સહ-સ્થાપક અને ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ અભિષેક સોનીના મતે, મૂળ સમયમર્યાદા ચૂકી જવાથી અનેક સમસ્યાઓ ઉભી થઈ શકે છે. અહીં મુખ્ય પરિણામોનું વિગતવાર વર્ણન છે:

મોડી ચુકવણી ફી (લેટ ફી):
કલમ 234F હેઠળ, જો તમે મૂળ અંતિમ તારીખ પછી ITR ફાઇલ કરો છો, તો દંડ વસૂલવામાં આવે છે. જો તમારી કરપાત્ર આવક 5 લાખ રૂપિયાથી ઓછી હોય, તો દંડ 1,000 રૂપિયા છે. જો આવક 5 લાખથી વધુ હોય, તો દંડ 5,000 રૂપિયા સુધી પહોંચી શકે છે. આ ફી ચૂકવીને તમે 31 ડિસેમ્બર, 2025 સુધી ITR ફાઇલ કરી શકો છો. આ વર્ણનમાં સમજવું જરૂરી છે કે આ ફી માત્ર પ્રારંભિક દંડ છે, પરંતુ તે તમારા આર્થિક બોજને વધારી શકે છે.
કરવેરા પર વ્યાજ:

મોડું ITR ફાઇલ કરવાથી વ્યાજની સમસ્યા ઉભી થાય છે. કલમ 234A હેઠળ ડિમાન્ડ ટેક્સ પર વ્યાજ, 234B હેઠળ અગાઉથી ટેક્સ ન ચૂકવવા પર વ્યાજ અને 234C હેઠળ ઇન્સ્ટોલમેન્ટમાં ટેક્સ મુલતવી રાખવા પર વ્યાજ લાગી શકે છે. આ વ્યાજ સામાન્ય રીતે 1% પ્રતિ મહિને હોય છે, જે તમારા કુલ ટેક્સને વધારી દે છે. વર્ણનમાં નોંધવું જરૂરી છે કે જો તમારી પાસે કરપાત્ર આવક હોય અને તમે સમયસર ટેક્સ ન ચૂકવો, તો આ વ્યાજ તમારી આર્થિક યોજનાઓને અસર કરી શકે છે.

રિફંડમાં વિલંબ અને તપાસ:

જો તમે અંતિમ તારીખ પછી ITR ફાઇલ કરો છો, તો તમારા રિફંડની પ્રક્રિયા વિલંબિત થઈ શકે છે. વધુમાં, આવકવેરા વિભાગ દ્વારા તમારા રિટર્ન પર વધુ કડક તપાસ કરવામાં આવી શકે છે, જે વધુ સમય અને તણાવ પેદા કરે છે. આ વર્ણનમાં સમજવું મહત્વપૂર્ણ છે કે રિફંડની જરૂર હોય તેવા વ્યક્તિઓ માટે આ વિલંબ નાણાકીય મુશ્કેલીઓ વધારી શકે છે.

કાનૂની મુશ્કેલીઓ અને વિકલ્પો (વર્ણન):
જો તમે 31 ડિસેમ્બર, 2025ની મોડી સમયમર્યાદા પણ ચૂકી જાઓ છો, તો તમે કાનૂની કાર્યવાહીમાં ફસાઈ શકો છો, જેમાં મુકદ્દમા અને જેલની સજાનો પણ સમાવેશ થઈ શકે છે. આ વર્ણનમાં ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે જો તમારી કરપાત્ર આવક હોય અને તમે ITR ફાઇલ ન કરો, તો વિભાગ તમને નોટિસ મોકલી શકે છે. વિકલ્પ તરીકે, તમે હજુ પણ લેટ ફી ચૂકવીને ITR ફાઇલ કરી શકો છો અથવા ટેક્સ કન્સલ્ટન્ટની મદદ લઈ શકો છો. તમારા માટે સલાહ છે કે શક્ય તેટલું જલ્દી ITR ફાઇલ કરો અને જો મુશ્કેલી હોય તો વ્યાવસાયિક સહાય લો. આમ કરવાથી તમે અનેક સમસ્યાઓથી બચી શકો છો.